Ordening

3 Ordening

Feit 1

Je moet de kenmerken kunnen noemen die we gebruiken bij het indelen van de organismen in rijken.

- Celwand: een stevig laagje om een cel.

+ Celwanden geven stevigheid.

- Celkern: een donker vlekje in een cel.

+ De celkern regelt alles wat er in de cel gebeurt.

- Bladgroenkorrels: groene korrels in een cel.

+ In de bladgroenkorrels vindt fotosynthese plaats.

Feit 2

Je moet de organismen kunnen indelen in vier rijken. Van elk rijk moet je de kenmerken kunnen noemen.

Rijk: Bacteriën

Kenmerken:

- celwand

- geen celkern

- geen bladgroenkorrels

Rijk: Schimmels

Kenmerken:

- celwanden

- celkernen

- geen bladgroenkorrels

Rijk: Planten

Kenmerken:

- celwanden

- celkernen

- bladgroenkorrels

Rijk: Dieren

Kenmerken:

- geen celwanden

- celkernen

- geen bladgroenkorrels

Feit 3

Je moet kenmerken en voorbeelden van bacteriën kunnen noemen.

- Bacteriën zijn eencellig.

- Bacteriën planten zich voort door deling.

- De meeste bacteriën voeden zich met dode resten van organismen.

- Voorbeelden: bacteriën die ziekten veroorzaken, bacteriën die voedsel doen bederven.

Feit 4

Je moet kenmerken en voorbeelden van schimmels kunnen noemen.

- De meeste schimmels zijn veelcellig.

+ Ze zijn opgebouwd uit lange, dunne draden (schimmeldraden).

- Schimmels planten zich voort door sporen.

+ Bij sommige soorten schimmels ontstaan de sporen in paddestoelen.

- De meeste soorten schimmels voeden zich met dode resten van organismen.

- Voorbeelden: penseelschimmel, vliegenzwam, champignon.

Feit 5

Je moet het plantenrijk kunnen indelen in drie afdelingen. Van elke afdeling moet je kenmerken en voorbeelden kunnen noemen.

Afdeling: Wieren (algen)

Kenmerken: geen wortels, geen stengels en geen bladeren

Voorbeelden: boomalg, blaaswier

Afdeling: Sporeplanten

Kenmerken: wortels, stengels en bladeren, geen bloemen, voortplanting door sporen

Voorbeelden: haarmos, heermoes, mannetjesvaren

Afdeling: Zaadplanten

Kenmerken: wortels, stengels en bladeren, bloemen, voortplanting door zaden

Voorbeelden: gras, paardebloem, den

Feit 6

Je moet de afdeling van de zaadplanten in twee groepen kunnen indelen. Van elke groep moet je kenmerken en voorbeelden kunnen noemen.

Groep: Bedektzadigen

Kenmerken: zaden in een vrucht, bladeren niet naardvormig

Voorbeelden: gras, paardebloem, liguster,appelboom

Groep: Naaktzadigen

Kenmerken: zaden tussen de schubben van, een kegel, bladeren meestal naardvormig

Voorbeelden: den, spar,

Feit 7

Je moet het dierenrijk kunnen indelen in zeven afdelingen. Van elke afdeling moet je ken- merken en voorbeelden kunnen noemen.

Afdeling: Eencellige dieren

Kenmerken: niet-symmetrisch, geen skelet, eencellige waterdieren

Voorbeelden: amoebe, pantoffeldiertje,

Afdeling: Holtedieren

Kenmerken: veelzijdig symmetrisch, geen skelet, waterdieren,

Voorbeelden: kwal, zeeanemoon, zoetwaterpoliep

Afdeling: Wormen

Kenmerken: tweezijdig symmetrisch, geen skelet, lang en dun lichaam

Voorbeelden: spoelworm, lintworm, regenworm

Afdeling: Stekelhuidigen

Kenmerken: veelzijdig symmetrisch, een inwendig skelet van kalk, huid bedekt met stekels of knobbels

Voorbeelden: zeester, zeeëgel

Afdeling: Weekdieren

Kenmerken: tweezijdig symmetrisch, meestal een schelp als skelet

Voorbeelden: mossel, tuinslak

Afdeling: Geleedpotigen

Kenmerken: tweezijdig symmetrisch, een uitwendig skelet (pantser)

Voorbeelden: rivierkreeft, vlieg

Afdeling: Gewervelden

Kenmerken: tweezijdig symmetrisch, een inwendig skelet met een

 wervelkolom

Voorbeelden: snoek, adder, wolf

Feit 8

Je moet de afdeling van de weekdieren in drie groepen kunnen indelen. Van elke groep moet je kenmerken en voorbeelden kunnen noemen.

Groep: Tweekleppigen

Kenmerken: tweekleppige schelp

Voorbeelden: mossel

Groep: Slakken

Kenmerken: meestal een gedraaide schelp (huisje) (naaktslakken hebben geen schelp)

Voorbeelden: tuinslak, aardslak

Groep: Inktvissen

Kenmerken: een inwendige schelp (zee schuim)

Voorbeelden: zeekat, octopus

Feit 9

Je moet de afdeling van de geleedpotigen in vier groepen kunnen indelen. Van elke groep moet je kenmerken en voorbeelden kunnen noemen.

Groep: Duizendpootachtigen

Kenmerken: lichaam bestaat geheel uit segmenten, 2 poten per segment

Voorbeelden: reuzenduizendpoot

Groep: Kreeftachtigen

Kenmerken: lichaam bestaat gedeeltelijk, uit segmenten, 10 of meer poten

Voorbeelden: rivierkreeft, garnaal

Groep: spinachtigen

Kenmerken: lichaam bestaat gedeeltelijk uit segmenten, 8 poten

Voorbeelden: wolfsspin

Groep: Insekten

Kenmerken: lichaam bestaat gedeeltelijk uit segementen, 6 poten

Voorbeelden: vlieg, bij

Feit 10

Je moet de afdeling van de gewervelden kunnen indelen in  vijf groepen. Van elke groep moet je kenmerken en voorbeelden kunnen noemen.

Groep: Vissen

Kenmerken: huid bedekt met schubben, koudbloedig, ademhaling met kieuwen, voortplanting: eieren zonder schaal, milieu: in het water

Voorbeelden: snoek, haring

Groep: Amfibieën

Kenmerken: huid bedekt met slijm, koudbloedig, ademhaling eerst met kieuwen

 en huid; later met longen en huid, voortplanting: eieren zonder schaal, milieu: in het water en op het land

Voorbeelden: kikker, salamander

Groep: Reptielen

Kenmerken: huid bedekt met schubben, koudbloedig, ademhaling met longen, voorplanting: eieren met leerachtige schaal, milieu: op het land

Voorbeelden: adder, krokodil, schildpad

Groep: Vogels

Kenmerken: huid bedekt met veren, warmbloedig, ademhaling met longen, voortplanting: eieren met kalkschaal, milieu: in de lucht

Voorbeelden: zwaluw, merel, kip

Groep: Zoogdieren

Kenmerken: huid bedekt met haren, warmbloedig, ademhaling met longen, voortplanting: levendbarend, milieu: op het land

Voorbeelden: wolf, olifant, hond, ezel

Feit 11

Je moet een vertakkingsschema van de organismen in kunnen vullen.

-   Organismen

+   Rijk

++  Afdeling

+++ Groep

+   bacteriën

+   schimmels

+   planten:

++  wieren (algen)

++  sporeplanten

++  zaadplanten

+++ bedektzadigen

+++ naaktzadigen

+   dieren

++  eencellige dieren

++  holtedieren

++  wormen

++  stekelhuidigen

++  weekdieren:

+++ tweekleppigen

+++ slakken

+++ inktvissen

++  geleedpotigen:

+++ duizendpootachtigen

+++ kreeftachtigen

+++ spinachtigen

+++ insekten

++  gewervelden:

+++ vissen

+++ amfibieën

+++ vogels

+++ zoogdieren

Feit 12